درمان زخم بستر
زخم بستر که با عنوان زخم فشاری یا جراحت فشاری نیز شناخته می‌شود، زخم‌هایی در پوست و بافت‌های زیرین آن است که در اثر وارد آمدن فشار در درازمدت بر روی پوست به وجود می‌آید. زخم بستر عمدتاً بر روی قسمت‌هایی از بدن که در آن پوست، روی نواحی استخوانی را می پوشاند، مانند پاشنه‌ها و قوزک پا، لگن و استخوان دنبالچه به وجود می‌آید.غالباً افرادی که به دلیل ابتلا به یک بیماری، توانایی حرکت کردن و تغییر وضعیت بدن خود را از دست داده‌اند و یا مجبور به استفاده از ویلچر یا بستری شدن به مدت طولانی هستند، بیشتر در معرض خطر ایجاد زخم بستر قرار دارند.
علائم زخم بستر
زخم بستر بر اساس شدت آن به چهار نوع یا چهار مرحله تقسیم می‌شود:
مرحله ۱
مشخصات مرحله آغازین یا مرحله اول زخم‌های فشاری و علائم زخم بستر به شرح زیر است.
*ساختار پوست هنوز سالم است و پارگی یا جراحت در آن دیده نمی‌شود.
*رنگ پوست در افرادی که به طور طبیعی پوست روشن دارند، به حالت قرمز در می‌آید و با یک فشار مختصر (نیشگون) رنگ آن سفید نمی‌شود.
*در افرادی که پوست تیره دارند، رنگ طبیعی پوست تغییر می‌کند و با یک فشار مختصر (نیشگون) رنگ آن سفید نمی‌شود.
*پوست در محل زخم بستر ممکن است به حالت حساس، دردناک، سفت، نرم یا سردتر نسبت به پوست ناحیه اطراف خود باشد.
مرحله ۲
علائم مرحله دوم زخم بستر به صورت زیر است.
*لایه خارجی پوست (اپیدرم) و قسمتی از لایه زیرین پوست (درم) صدمه می‌بیند یا از بین می‌رود.
*زخم ممکن است در ظاهر به صورت سطحی و به رنگ قرمز یا صورتی باشد.
*روی زخم ممکن است کنده شود.
مرحله ۳
در مرحله سوم، علائم زخم بستر به شکل یک زخم عمیق در می‌آید. علائم زخم در این مرحله عبارت است از:
*به خاطر از بین رفتن پوست، ممعمولاً قسمتی از بافت چربی زیر پوست نمایان می‌شود.
*زخم به حالت یک گودی کاسه‌ای شکل درمی‌آید.
*در عمق زخم ممکن است کمی بافت مرده و زردرنگ وجود داشته باشد.
*آسیب‌دیدگی بافت‌ها ممکن است از سطح زخم اولیه هم فراتر برود و به لایه‌‌های زیرین پوست سالم اطراف نیز گسترش پیدا کند.
مرحله ۴
در مرحله چهارم زخم بستر، قسمت بزرگی از بافت پوست از بین می‌رود. مشخصات این مرحله عبارت است از:
*بافت پوست به طور کامل از بین می‌رود و ماهیچه‌ها، استخوان، یا تاندون‌های زیر آن نمایان می‌شود.
*در عمق حفره زخم، احتمالاً مقداری بافت مرده زردرنگ یا تیره رنگ به حالت فلسی و خشک وجود دارد.
*آسیب‌دیدگی بافت‌ها غالباً از سطح زخم اولیه فراتر می‌رود و در لایه‌‌های زیرین پوست سالم اطراف نیز گسترش پیدا می‌کند.
عوارض جانبی
شایع‌ترین عوارض جانبی ناشی از زخم بستر عبارت است از:
*عفونت خون (سپسیس). عفونت خون هنگامی به وجود می‌آید که باکتری‌های عفونت‌زا از طریق پوست آسیب‌دیده به جریان خون وارد می‌شوند و به سراسر بدن متقل می‌شوند. سپسیس یک بیماری عفونی خطرناک است که با سرعت زیادی گسترش پیدا می‌کند و می‌تواند باعث معلولیت جسمی و یا حتی به خطر افتادن جان بیمار شود.
*سلولیت. سلولیت یک بیماری عفونی است که پوست و بافت‌های نرم مرتبط با آن را درگیر می‌کند. این عفونت می‌تواند باعث درد شدید، قرمزی و متورم شدن پوست شود. افرادی که عصب آنها در اثر این بیماری آسیب ببیند، اغلب هیچ دردی احساس نمی‌کنند. خود بیماری سلولیت می‌تواند عوارض خطرناک و مرگ‌آوری را به دنبال داشته باشد.
*عفونت استخوان و مفاصل. عفونت‌های ناشی از زخم بستر می‌تواند به مفاصل و استخوان‌های نزدیک به محل زخم نیز سرایت کند. عفونت مفصل (آرتروز سپتیک) می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی غضروف و سایر بافت‌های مفصلی شود. عفونت استخوان (استئومیلیت) نیز می‌تواند توانایی حرکت و عملکرد مفاصل و اندام‌های تحتانی بدن را دچار اختلال نماید. چنین عفونت‌هایی حتی ممکن است منجر به عوارض خطرناک بیشتر و به خطر افتادن جان بیمار شود.
*سرطان. یکی دیگر از عوارض زخم بستر، ایجاد نوعی از سرطان سلول‌های سنگفرشی پوست (SCC) است که اغلب در مورد زخم‌های مزمنی که با گذشت زمان بهبود پیدا نمی‌کنند (زخم‌های مارژولین) اتفاق می‌افتد. این نوع از سرطان، حالت تهاجمی دارد و برای درمان آن معمولاً لازم است عمل جراحی بر روی بیمار انجام شود.
درمان زخم بستر و داروهای آن
زخم بستر در مراحل ۱ و ۲ معمولاً با انجام مراقبت‌های عمومی به صورت مستمر و صحیح، بعد از چند هفته یا چند ماه بهبود پیدا می‌یابد. مهم‌ترین مراقبت‌های لازم برای زخم‌های فشاری در مراحل اولیه عبارت است از:
کاهش فشار وارد بر پوست
اولین گام در درمان زخم بستر، کاهش نیروی فشاری است که باعث به وجود آمدن آن شده است. بعضی از راهکارهای مؤثر برای این منظور عبارت است از:
حرکت دادن و تغییر وضعیت بیمار به طور مرتب
استفاده از سطوح حائل یا حمایت‌کننده
تمیز کردن و پانسمان زخمها
مهم‌ترین اقدامات مراقبتی که در بهبودی زخم بستر تأثیر دارد، عبارت است از:
تمیز کردن زخم
گذاشتن پانسمان مناسب
حذف بافت‌های مرده
دبریدمان. یک عمل جراحی است که به منظور برداشتن بافت‌های مرده از روی زخم انجام می‌شود.
دبریدمان مکانیکی. عملی است که در طی آن، بافت‌های مرده از روی زخم کنده و برداشته می‌شود. این عمل جراحی ممکن است با استفاده از وسایل شستشو دهنده با آب، دستگاه اولتراسوند با فرکانس پایین و یا پانسمان‌های تخصصی انجام شود.
دبریدمان آنزیمی با استفاده از آنزیم‌های شیمیایی و پانسمان‌های مناسب برای تخریب و حذف بافت‌های مرده از روی زخم انجام می‌شود.درمان زخم‌های فشاری که به مرحله ۳ یا ۴ رسیده باشند، مراحل پیچیده‌تری دارد و به روشهای درمانی بیشتری برای آن لازم است.
سایر مداخلات درمانی
*کنترل درد. زخم بستر ممکن است با درد همراه باشد. در این صورت از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی از قبیل ایبوپروفن (مانند موترین IB، آدویل و غیره) و ناپروکسن (مانند آلِو (Aleve) و غیره) می‌توان برای کاهش درد بیمار استفاده کرد. این داروها می‌تواند در تسکین درد بیمار در زمان قبل یا بعد از تغییر وضعیت، جراحی‌های دبریدمان و تعویض پانسمان زخمها بسیار مؤثر باشد. از داروهای مسکن موضعی نیز می‌توان در زمان عمل دبریدمان یا تعویض پانسمان زخمها، استفاده کرد.
*آنتی‌بیوتیک‌ها. برای درمان زخم بستر‌های عفونی که نسبت به سایر مداخلات و درمان‌ها جواب نمی‌دهد، می‌توان از داروهای آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی استفاده کرد.
*رژیم غذایی سالم. پزشک یا متخخص تغذیه شما ممکن است برای کمک به بهبودی سریع‌تر زخم بستر، مصرف مقدار بیشتری از غذاهای پُرکالری و مایعات را به شما توصیه کند. همچنین ممکن است رژیم‌های غذایی غنی از پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و عناصر غذایی را برایتان تجویز نماید. علاوه بر آن، احتمالاً پزشک به شما توصیه می‌کند که مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین C و روی (Zn) مصرف کنید.
*کنترل بی‌اختیاری ادرار و مدفوع. بی‌اختیاری ادرار و مدفوع می‌تواند منجر به تجمع رطوبت بیشتر در بستر بیمار و افزایش جمعیت باکتری‌های بیماری‌زا بر روی پوست بیمار شود و خطر بروز عفونت را بیشتر کند. بنابراین کنترل بی‌اختیاری بیمار می‌تواند به بهبودی سریع‌تر زخم بستر کمک کند. راهکارهایی که برای این منظور در نظر گرفته می‌شود شامل کمک به بیمار برای اجابت مزاج به طور مرتب، تعویض مرتب پوشک بیمار، استفاده از لوسیون‌های محافظت کننده پوست سالم و استفاده از سوند ادراری یا لوله‌های مقعدی برای دفع مدفوع میباشد.
*کنترل اسپاسم و گرفتگی عضلات. سایش و قیچی شدن پوست در اثر گرفتگی عضلات، می‌تواند باعث بدتر شدن زخم بستر شود. با استفاده از داروهای شل کننده عضلات، می‌توان اسپاسم عضلانی را برطرف کرد و به بهبودی سریع‌تر زخم بستر کمک کرد.
استفاده از فشار منفی بر روی زخم (بستن زخم به کمک خلأ یا VAC). در این روش درمانی از وسیله‌ای استفاده می‌شود که فشار خلأ را بر روی زخم‌های تمیز اعمال می‌کند. این روش می‌تواند در بهبودی بعضی از انواع زخم بستر، مؤثر واقع شود.
جراحی
برای درمان زخم‌هایی که با استفاده از روشهای فوق بهبود پیدا نمی‌کنند، ممکن است از روشهای جراحی استفاده شود. مهم‌ترین اهداف مورد نظر از انجام عمل جراحی، شامل بهبود بهداشت و زیبایی زخم بستر، پیشگیری یا درمان عفونت زخمها، کاهش ترشح مایعات از زخم و کاهش خطر بروز سرطان پوست میباشد.اگر شما هم برای درمان زخم بستر به عمل جراحی نیاز داشته باشید، نوع جراحی که برای شما انجام می‌شود در درجه اول به موقعیت زخم بستر و اینکه آیا بافت جای زخم از جراحی‌های قبلی در آنجا باقی مانده باشد یا خیر، بستگی خواهد داشت. به طور کلی عمل جراحی زخم بستر در اغلب موارد از طریق پیوند یک تکه از ماهیچه، پوست یا سایر بافت‌های نرم شما در محل زخم با هدف پوشاندن آن و ایجاد یک ضربه‌گیر محافظ بر روی استخوان آسیب‌دیده (جراحی ترمیمی فلاپ) انجام می‌گیرد.
منبع: کلینیک خانه پوست
مطالب بیشتر:
جوانسازی با هایفوتراپی چیست ؟
روش های انجام جوانسازی پوست
ترمیم و بازسازی جای سوختگی