موارد مصرف داروی تالیدومید
- درمان انواع زود تشخیص یافته مولتپل میلوما
- درمان اولیه و نگهدارنده تظاهرات پوستی اریتم ندوزوم لپروزوم ( ENL )
- درمان بیماری کرون راجعه
- درمان بیماری مزمن پیوند علیه میزبان ( GVHD ) در پیوند خونی سلول های بنیادی
- درمان استوماتیت آفتی وابسته به AIDS
- درمان ماکرو گلوبینمی والدنشترم
- درمان نگهدارنده مولتیپل میلوما ( به دنبال پیوند اتولوگ سلول های بنیادی )
مکانیسم اثر تالیدومید
خصوصیات تنظیم کنندگی سیستم ایمنی و ضد آنژیوژنز دارد. اثرات ایمنی آن ممکن است بنابر شرایطی بسیار متغیر باشد. می تواند تولید اضافی TNF-α را در بیماران مبتلا به ENL مهار کند و یا سطوح TNF-α را در بیماران مبتلا به ایدز افزایش دهد. در مالتیپل میلوما، تالیومید باعث افزایش سلول های طبیعی کشنده، اینترلوکین 2 و اینترفرون گاما می شود. سایر مکانیسم های احتمالی شامل سرکوب آنژیوژنز، جلوگیری از آسیب DNA توسط رادیکال های آزاد، افزایش اثرات سایتوتوکسیک سلولی و تغییر بیان مولکول های چسبان سلولی می باشد.
فارماکوکینتیک تالیدومید
- اتصال به پروتئین: 66-55 %
- متابولیسم: هیدرولیز غیر آنزیمی در پلاسما و تشکیل چند متابولیت
- زیست دست یابی: فرم کپسول 90 %
- نیمه عمر: 7-5 ساعت
- زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: 6-3 ساعت
- دفع: ادرار ( 1%> بصورت داروی تغییر نیافته )
منع مصرف تالیدومید
- حساسیت شدید به تالیدومید یا سایر ترکیبات فرمولاسیون
- بیمارانی که نمی توانند برنامه STEPS® (System for Thalidomide Education and Prescribing Safety) را اجرا نمایند.
- زنانی که پتانسیل باردار شدن دارند مگر آنکه درمان های جایگزین مناسب نبوده و احتیاطات لازم جهت جلوگیری از بارداری رعایت شود.
- بارداری
عوارض جانبی تالیدومید
- قلبی عروقی: ادم، ترومبوز و آمبولی، افت فشار، ادم محیطی، ادم صورت
- سیستم عصبی مرکزی: خستگی، خواب آلودگی، گیجی، نوروپاتی حسی، اضطراب، عصبی شدن، تب، نوروپاتی حرکتی، سردرد، بی خوابی، ورتیگو، درد
- پوستی: راش، فلسی شدن، خشکی پوست، راش ماکولوپاپولار، جوش، درماتیت قارچی، خارش، درگیری ناخن
- اندوکرین و متابولیک: کاهش کلسیم خون، افزایش چربی خون
- گوارشی: یبوست، تهوع، بی اشتهایی، کاهش وزن، افزایش وزن، اسهال، مونیلیای دهانی، کاهش بزاق، نفخ، درد دندان
- خونی: لوکوپنی، نوتروپنی، آنمی، لنفادنوپاتی
- کبدی: افزایش AST و بیلی روبین، اختلال در LFTs
- عصبی عضلانی و اسکلتی: ضعف عضلات، لرزش، درد عضلات و مفاصل، بی حسی، نوروپاتی، درد کمر و گردن، سفتی گردن
- کلیوی: خون در ادرار، دفع آلبومین
- تنفسی: تنگی نفس، فارنژیت، سینوزیت، رینیت
- متفرقه: افزایش تعریق، عفونت
- ادراری تناسلی: ناتوانی جنسی
تداخلات دارویی تالیدومید
- داروهای ضد سرطان: خطر بروز نوروپاتی افزایش می یابد.
- داروهای ضد ویروس: خطر بروز نوروپاتی افزایش می یابد.
- سرکوب کننده های CNS: اثرات خواب آوری افزایش می یابد.
- آلکالوئیدهای راولفیا ( رزرپین ): اثرات خواب آوری افزایش می یابد.
- مصرف الکل سرکوب CNS را تشدید می کند.
- از مصرف گیاه پنجه گربه و اکیناسه خودداری کنید ( خصوصیات تحریک کنندگی سیستم ایمنی دارند )
هشدار ها تالیدومید
- داروی خطرناکی بوده و باید حین حمل و نقل و از بین بردن با احتیاط رفتار کرد.
- تالیدومید صرفا باید برای زنان و مردانی تجویز شود که برنامه STEPS® را درک و قبول می کنند. پزشکان، داروسازان و بیماران بایستی در این برنامه ثبت نام کنند. تالیدومید یک داروی تراتوژن شناخته شده است، لذا روش جلوگیری از بارداری موثری باید حداقل 4 هفته قبل از شروع درمان آغاز شده و در حین درمان و تا 4 هفته بعد از خاتمه درمان ادامه یابد.
- با داروهای کاهنده اثر داروهای ضد بارداری، احتیاط لازم رعایت شود.
- وقایع ترومبوتیک گزارش شده است بخصوص در بیماران با عوامل خطر ترومبوز ( بیماری نئوپلاستیک، بیماری های التهابی، مصرف همزمان با داروهای شیمی درمانی ترکیبی )
- در ترکیب با دگزامتازون خطر ترومبوز ورید عمقی (DVT) و آمبولی ریوی (PE) افزایش می یابد. بیماران با ریسک بالا بهتر است از ضد انعقاد بعنوان پیشگیری کننده و یا آسپرین استفاده کنند.
- خواب آلودگی ایجاد می شود.
- در بیماران مبتلا به اختلالات عصبی یا یبوست با احتیاط مصرف شود.
- تالیدومید ممکن است نوروپاتی حسی ایجاد کند که برگشت ناپذیر است ( بخصوص به دنبال استفاده چند ماهه از این دارو )
- می تواند باعث بروز تشنج شود.
- می تواند نوتروپنی ایجاد کند. لذا در افراد مبتلا به ایدز با احتیاط مصرف شود. زیرا بار ویروسی را افزایش می دهد.
- می تواند افت فشار وضعیتی و یا برادی کاردی ایجاد کند.
- در بیماران مبتلا به بیماری های قلبی عروقی با احتیاط مصرف شود.
- ازدیاد حساسیت، سندروم استیون جانسون و نکروز سمی اپیدرم گزارش شده است.
توصیه های دارویی تالیدومید
- باید حداقل یک ساعت بعد از وعده عصرانه و یا ترجیحا در زمان خواب مصرف شود.
- دوزهای بیش از 400mg/day در 3-2 دوز منقسم تجویز شود. در صورت فراموش کردن یک دوز، اگر کمتر از 12 ساعت گذشته است بایستی یک دوز مصرف نموده و اگر بیش از 12 ساعت گذشته تا دوز بعدی بایستی صبر نمود.
- کپسول ها تا زمان مصرف در بلیستر باقی بمانند. در صورت مواجهه دست با محتویات کپسول بایستی با آب و صابون شسته شود.
- محدوده استاندارد: در بیماری پیوند علیه میزبان سطح درمانی تالیدومید در پلاسما 5-8mcg/ml باشد هرچند سطح پلاسمایی کمتری (0.5-1.5) بعنوان سطح درمانی پیشنهاد می شود. پیک سرمی تالیدومید بعد از یک دوز 200 میلی گرمی مساوی 1.8mcg/ml می باشد.
دارو های هم گروه تالیدومید
اینترفرون بتا-1آ
اینترفرون بتا-1بی
اینترفرون گاما
گلاتیرامر استات
ناتالیزومب
فینگولیمود
لنالیدومید
منبع: دارویاب
مطالب بیشتر:
موارد مصرف داروی پیرانتل
موارد مصرف داروی پیراستام
موارد مصرف داروی پیپرازین