کک و مک صورت و راه های درمان
کک و مک‌ها لکه‌هايي تيره رنگ و دايره‌اي‌شکل بر روي پوست هستند که قطر آنها مي‌تواند تا حدود ۵ ميلي‌متر باشد. اين لکه‌ها معمولاً بر روي لايه سطحي پوست و اغلب در مناطقي از بدن مانند صورت، شانه‌ها و دست‌ها که بيشتر در معرض نور آفتاب قرار مي‌گيرند، به وجود مي‌آيند. لکه‌هاي کک و مک معمولاً در افرادی که پوست روشن دارند و پوست آنها در اثر آفتاب به سادگی دچار سوزش و تیرگی می‌شود، به وجود می‌آید. اين لکه‌ها معمولاً بعد از قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب، تیره‌تر و برجسته‌تر می‌شوند و از طرفی در ماه‌های زمستان کم رنگ شده و کمتر قابل مشاهده هستند.
کک و مک چگونه به وجود می‌آید؟
کک و مک‌ها در نتیجه ساخته شدن رنگدانه ملانین به مقدار بیشتر از حد معمول در بعضی از نقاط پوست ایجاد می‌شوند و بعد از به وجود آمدن آنها، سلول‌های رنگدانه‌ای یا همان ملانوسیت‌ها دیگر تکثیر نمی‌شوند. خودداری از قرار گرفتن در معرض آفتاب، محافظت از پوست در زمان مواجهه با نور خورشید و استفاده مداوم از کرم‌های دارای خاصیت حفاظتی در برابر پرتوهاي ماوراء بنفش می‌تواند باعث پیشگیری از به وجود آمدن کک مک و یا کاهش شدت آن در افراد مبتلا گردد.
انواع کک و مک
به طور کلی دو نوع اصلی از علت کک و مک صورت وجود دارد که شامل کک و مک‌های ساده و کک و مک‌های ناشی از سوختگی از آفتاب میباشد.
*کک و مک ساده (لنتیگو سیمپلکس) لکه‌های رنگی تیره‌ای هستند که در پوست افرادی که از نظر ژنتیکی استعداد آن را دارند، به وجود می‌آید.
*کک و مک ناشی از آفتاب سوختگی (سولار لنتیگو) نوعی آسیب‌دیدگی دائمی پوست است که به صورت لکه‌هایی با رنگ کمی تیره‌تر از پوست، حاشیه‌های نامنظم و اندازه کمی بزرگ‌تر از قطر یک مداد، بروز می‌کند.
عوامل خطرزا
ژنتیک
کک و مک اصولاً یک عارضه ژنتیکی می باشد و به طور خاص در افرادی که به لحاظ ارثی پوست روشن و موی بلوند یا قرمز دارند، به وجود مي‌آيند. تحقیقات علمی متعددی نشان داده است که شدت بروز کک و مک در دوقلوهای همسان که از نظر ژنتیکی کاملاً شبیه به یکدیگر هستند، به یک میزان میباشد، اما در دوقلوهای غیر همسان این حالت دیده نمی‌شود.
*بیماری اگزرودرما پیگمنتوسام (یک بیماری ارثی بسیار نادر) – بروز کک و مک در افراد مبتلا به این بیماری که موی قرمز هم دارند، بسیار شایع است.
*بیماری نوروفیبروماتوزیس (یک بیماری ارثی دیگر) – در افراد مبتلا به این بیماری معمولاً بروز کک و مک در ناحیه زیر بغل بسیار شایع است.
سن
لکه‌های پیری به صورت تغییر رنگ پوست و تیره‌تر شدن آن در ناحیه دست‌ها و پشت دست‌ها و به میزان کمتری در ناحیه صورت ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها در ظاهر شبیه به کک و مک‌های ساده هستند و بیشتر در پوست بزرگسالان و افراد مسن که در طول زندگی خود زیاد در معرض آفتاب قرار داشته‌اند، به وجود می‌آید. لکه‌های خوش‌خیم پوستی که با عنوان سبورئیک کراتوزیس شناخته می‌شوند، در سنین بالاتر از ۴۰ سال کاملاً شایع هستند. می‌توان گفت که تقریباً همه افراد در طول زندگی خود حداقل چند تا از لکه‌های سبورئیک کراتوزیس را بر روی پوست خود خواهند داشت.
کک و مک چگونه گسترش پیدا می‌کند؟
گسترش کک و مک در پوست در نتیجه دو عامل اصلی، شامل استعداد ژنتیکی و مواجهه با نور خورشید اتفاق می‌افتد. البته میزان و شدت کک و مک‌های به وجود آمده در پوست دو شخص مختلف که به میزان یکسانی در معرض نور خورشید قرار گرفته باشند، با هم مشابه نخواهد بود. نور آفتاب و منابع نور مصنوعی از خود اشعه‌های ماوراء بنفش ساطع می‌کنند. اپیدرم یا همان لایه سطحی پوست در اثر قرار گرفتن در معرض اين اشعه‌های ماوراء بنفش، ضخیم‌تر می‌شود و سلول‌های رنگدانه‌ای یا ملانوسیت‌ها هم مقدار بیشتری از رنگدانه ملانین تولید می‌کنند. در واقع افزایش تولید ملانین راهکاری است که پوست برای محافظت از خود در برابر نور خورشید و اشعه‌های ماوراء بنفش در پیش می‌گیرد.علاوه بر آن، واکنش پوست به نور آفتاب در افرادی که نوع پوست آنها با یکدیگر تفاوت دارد، متفاوت میباشد. به طوری که:
بر روی پوست افراد زال (آلبینو) هیچ گاه کک و مک به وجود نمی‌آید، زیرا این افراد به خاطر ابتلاء به یک بیماری ژنتیکی اصلاً قادر به تولید رنگدانه ملانین در پوست خود نیستند.
از طرف دیگر، افرادی که رنگ پوست آنها تیره‌تر است، در مقایسه با افرادی که پوست روشن دارند، از حساسیت نسبتاً کمتری نسبت به نور آفتاب برخوردار هستند.
افرادی که موی بلوند یا قرمز، چشم‌های روشن و پوست سفیدتری دارند، حساسیت زیادی در برابر اثرات مخرب اشعه ماوراء بنفش دارند.
عوارض
کک و مک‌ها هیچ خطری برای سلامتی فرد به همراه نداشته و قابلیت تبدیل شدن به لکه‌های سرطانی را ندارند.
در موارد نادری که کک و مک با آثار بیماری‌های ارثی نادری (مانند اگزرودرما پیگمنتوسام یا نوروفیبروماتوزیس) همراه می‌شود، لازم است بیماری اصلی حتماً مورد پیگیری و درمان قرار گیرد.
لنتیگو مالیگنا – یک نوع سرطان پوست است که به صورت لکه‌هایی با شکل غیر معمول و سرعت گسترش خیلی کم بر روی پوست صورت افراد مسن که سابقه قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت طولانی را دارند، به وجود می‌آید.
درمان‌ها
لیزر درمانی
کرایوتراپی (منجمد کردن)
لایه‌برداری با مواد شیمیایی
استفاده از کرم‌های حاوی ترتینوئین یا هیدروکوئینون
لیزر درمانی
انواع متعددی از لیزرها وجود دارند که می‌توان از آنها برای کاهش یا رفع کامل انواع مختلف کک و مک و خال‌ها و لکه‌های پوستی استفاده کرد. ميزان ماندگاری نتایج این روش درمان لک صورت و کک و مک به نوع لیزر مورد استفاده و نوع لکه‌های پوستی که مورد درمان قرار گرفته است، بستگی دارد.
دستگاه‌های لیزر نور سبز
انواع دستگاه‌های نور سبز که برای درمان کک و مک مناسب هستند، عبارتند از:
لیزر دای پالسی با فلاش لامپ
لیزر کیو سوئیچ ان دی یاگ
لیزر کا تی پی
لیزر کریپتون
لیزر برومید مس
دستگاه‌های لیزر نور قرمز
انواع دستگاه‌های نور قرمز که برای درمان کک مک مناسب هستند، عبارتند از:
لیزر کیو سوئیچ الکساندرایت
لیزر کیو سوئیچ روبی
روش کار در لیزر درمانی
ابتدا چشم‌ها با استفاده از چشم‌بندهای مخصوصی بسته می‌شوند و یک لایه نازک ژل بر روی سطح پوست محل عمل مالیده می‌شود. سپس دستگیره دستگاه لیزر بر روی پوست شما قرار داده شده و بر روی سطح ناحیه مورد نظر حرکت داده می‌شود. در این حالت، شما تابش یک سری از پرتوهای روشن بر روی پوست خود را احساس می‌کنید.پرتو لیزر از قبیل لیزر کیو سوئیچ اندی یاگ، کا تی پی با طول موج ۵۳۲ نانومتر و یا لیزر کیو سوئیچ روبی، از سطح پوست ناحیه مورد عمل عبور می‌کند و رنگدانه‌های ملانین که باعث ایجاد کک و مک شده است را حذف می‌کند. لیزر نور سبز برای رفع لکه‌های قهوه‌ای و کک و مک‌ها کارایی بسیار خوبی دارد.
درمان بعد از لیزر
در بسیاری از افرادی که از عمل لیزر برای رفع کک و مک استفاده می‌کنند، بلافاصله بعد از عمل، رنگ ناحیه مورد عمل اندکی تیره‌تر می‌شود. این تغییر رنگ در واقع تأیید می‌کند که رنگدانه‌ها به طور موفقیت‌آمیزی به وسیله لیزر تخریب و حذف شده‌اند.
در یک یا دو روز بعد از عمل، لکه‌های رنگی به حالت قهوه‌ای روشن درمی‌آیند و سپس ظرف یک یا دو هفته بعد به تدریج محو می‌شوند.
درمان به روش IPL
ابتدا پوست ناحیه مورد عمل تمیز و ضدعفونی شده و سپس یک ژل سرد بر روی پوست قرار داده می‌شود تا هدایت گرمایی پوست را بهتر کند. همچنین یک بسته حاوی هوای سرد به شما داده می‌شود تا در زمان عمل، آن را بر روی صورت خود قرار دهید تا پوست صورت خنک شود.سپس لیزر را بر روی پوست شما قرار می‌دهد و یک جرقه کوتاه نور را بر روی هر یک از خال‌های روی پوست شلیک می‌کند. نوک دستگیره دستگاه لیزر تقریباً به اندازه یک سکه کوچک است و بنابراین برای هر طرف صورت شما به حدود ۲۵ شلیک لیزر نیاز است.
لایه‌برداری با مواد شیمیایی
لایه‌برداری با مواد شیمیایی یک روش بسیار کارآمد برای درمان لک صورت و برطرف کردن کک و مک و خال‌های پوست است. در این روش، ابتدا ماده مورد استفاده برای لایه‌برداری با غلظت بیشتری بر روی کک و مک‌ها مالیده می‌شود و در مرحله بعد تمام سطح پوست به طور یکنواخت با این ماده پوشانده می‌شود. به این ترتیب، اثر درمانی ماده لایه‌بردار در بهبود ساختار پوست و کم رنگ کردن یا رفع کامل کک و مک‌ها مشاهده خواهد شد.
روش لایه‌برداری شیمیایی برای چه مواردی مناسب است؟
لایه‌برداری با مواد شیمیایی برای رفع لکه‌های رنگی پوست (خال‌های تیره) که در اثر نور آفتاب ایجاد شده است و یا سایر عوارض پوستی از قبیل ، جوش، آکنه، چروک‌های ریز، جای زخم ناشی از آکنه و پوست زبر و خشن که در اثر آفتاب یا پیری به وجود آمده است، کارایی بسیار خوبی دارد.
لایه‌برداری با مواد شیمیایی را بر روی چه قسمت‌هایی از بدن می‌توان انجام داد؟
از روش لایه‌برداری با مواد شیمیایی می‌توان برای درمان عوارض پوستی در ناحیه صورت، گردن، دست‌ها، بازوها و پاها استفاده کرد. همچنین انواع مختلفی از لایه‌بردارهای شیمیایی برای استفاده در عمق‌های مختلف پوست وجود دارد که شامل لایه‌بردارهای سطحی، لایه‌بردارهای با عمق متوسط و لایه‌بردارهای عمیق میباشد.
کرایوتراپی
روش منجمد کردن یا سوزاندن با نیتروژن مایع تنها برای درمان انواع خاصی از لکه‌های پوستی قابل استفاده است. در واقع همه انواع کک و مک‌ها و لکه های پوستی به خوبی نسبت به نیتروژن مایع پاسخ نمی‌دهند و حتی یکی از عوارض جانبی این روش، افزایش لکه‌ها یا تیره‌تر شدن رنگ لکه‌هایی است که از قبل بر روی پوست وجود داشته‌اند.
ابریژن با امواج رادیویی
روش ابریژن (سایش) با امواج رادیویی همانند لیزر CO2 ابریژیو، از کارایی بسیار بالایی در رفع کک و مک برخوردار است. اما در عین حال یکی از معایب بزرگ این روش، آسیب‌دیدگی دائم رنگدانه‌های پوست است که باعث می‌شود پوست ناحیه مورد عمل، در آینده رنگ روشن‌تری نسبت به نواحی اطراف خود داشته باشد.
کرم‌های سفید کننده
در ترکیب این کرم‌ها ماده‌ای به نام هیدروکوئینون و یا آنتی اکسیدان‌هایی شامل موارد زیر وجود دارد:
آلفا هیدروکسی اسیدها
ویتامین C
رتینوئیدها
آزلائیک اسید
لازم به ذکر است که قبل و بعد از استفاده از این روش باید حتماً از پوست در برابر نور آفتاب محافظت شود.
پیشگیری از بروز کک و مک و لکه‌های پوستی
با در نظر داشتن این واقعیت که ما نمی‌توانیم استعداد ژنتیکی خود برای بروز کک و مک را تغییر دهیم، بنابراین بهترین راه پیشگیری از این عارضه می‌تواند اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفتاب و محافظت کافی از پوست در برابر نور خورشید باشد. برای این منظور باید به طور مرتب از کرم‌های ضد آفتاب با حداقل شاخص حفاظتی برابر با ۳۰ یا بیشتر، بر روی پوست خود استفاده کنید.
منبع: وبسایت دکتر ندا ادیبی
مطالب بیشتر:
جراحی پلاستیک صورت چیست؟
جای زخم بعد از عمل ماموپلاستی
تفاوت لیفت اندوسکوپیک ابرو و پیشانی