انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
بیشترین آمار پیوند اعضاء مربوط به پیوند کلیه است. در حال حاضر ایران در خاورمیانه رتبه ی اول از نظر تعداد عمل سالانه را دارد. در این مقاله به بررسی انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه می پردازیم.
چرا پیوند کلیه انجام می شود؟
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
پیوند کلیه (Renal Transplantation ) عبارت است از کارگزاری کلیه ی انسان از شخصی به شخص دیگر. در اغلب موارد در حین پیوند نیازی به خارج کردن کلیه های اصلی شخص نبوده و کلیه پیوندی در محلی متفاوت کاشته می شود.یک پیوند موفق می‌تواند عمر فرد دریافت کننده را طولانی کند و کیفیت زندگی این فرد را بسیار بهبود ببخشد. بیمار از محدودیت‌های دیالیز و از تظاهرات برگشت‌پذیر اورمی ( افزایش اوره خون و کراتینین ) خلاص می‌شود.پیوند اعضا به خصوص پیوند کلیه در این دهه ی اخیر پیشرفت زیادی داشته است. اولین عمل پیوند کلیه موفق در جهان در سال ۱۹۵۴ در بوستون آمریکا بین یک ۲ قلو انجام شده است. اولین جراحی پیوند کلیه در ایران در شیراز در سال ۱۹۷۹ انجام شد.جالب این می باشد که در حال حاضر ایران در خاورمیانه رتبه ی اول از نظر تعداد عمل سالانه را دارد. در حال حاضر کلیه پیوندی به طور متوسط ١٥-١٢ سال عمر می کند، بطوریکه در کشور ما بقاء یک ساله کلیه پیوندی٩٢٪ و بقاء ٣ ساله آن ٨٥٪ است. طبیعی است در شرایط یکسان، طول عمر کلیه پیوندی که از خویشاوند درجه یک گرفته شده باشد بیشتر از کلیه پیوندی غریبه می باشد.
انواع پیوند کلیه
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
اتوگراف یا اتو ترانس پلانت
یعنی پیوند یک بافت از بدن شخص به خودش
ایزوگرافت یا ایزوترانس پلانت
مثل پیوند بین ۲ قلوهای تک تخمی
آلو گرافت یا هوموترانس پلانت
مثل پیوند کلیه بین ۲ انسان
زینوگرافت یا هتروترانس پلانت
مثل پیوند از یک حیوان به انسان
ارزیابی اهدا کننده کلیه
به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت سالانه به ۸۰-۷۵ کلیه جایگزین نیاز بوده و از آنجا که این تعداد با دهنده های جسد قابل تامین نیست، این نیاز از دهندگان زنده که می تواند خویشاوند یا غیر خویشاوند باشد تامین می شود. قابل توجه می باشد که ایران دارای بیشترین تعداد پیوند کلیه از زنده ی غیر فامیل در جهان است.
چگونه دهنده ی زنده ارزیابی و انتخاب می شود؟
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
در ابتدا تمام دهندگان از لحاظ روانی و سپس از لحاظ گروه خونی مورد بررسی قرار می گیرند. قابل ذکر است که برای گروه خونی ناسازگاری ABO مهم می باشد و باعث پس زدن پیوند می شود. اما ناسازگاری RH یا همان مثبت و منفی بودن گروه خونی مهم نیست.برای دهندگان کلیه مهم می باشد که بعد از برداشتن یک کلیه برای آنها مشکلی پیش نمی آید و برای آنها کلیه بهتر نگه داشته می شود. میزان مرگ و میر ناشی از اهدای کلیه۰٫۳% و ریسک عوارض تهدید کننده ی حیات یا نا توان کننده به صورت دائم ۲۳-۰ % می باشد.در بعضی مراکز برای دهنده حد فوقانی سنی (۷۰-۶۵ سال) مشخص می شود. فیلتراسیون گلومرولی(GFR) بیشتر از ۸۰ به عنوان حد قابل قبول جهت اهدای کلیه مورد قبول می باشد. این نکته مهم می باشد که زندگی دهنده هیچگاه نباید به خاطر گیرنده به خطر بیافتد، حتی اگر دهنده خویشاوند بوده و برایش این موضوع مهم نباشد.دهندگان خویشاوند از لحاظ بیماری های کلیوی موروثی باید به دقت بررسی شوند. آخرین مرحله در بررسی دهنده روش های تصویر برداری می باشد. معمولا کلیه چپ به علت طول ورید بلندتر، بیشتر برای پیوند انتخاب می شود. نهایی ترین تست ایمونولوژیک برای دهنده تست کراس مچ لنفوسیتی است.
پیوند کلیه
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
بررسی گیرنده ی پیوند کلیه
شایع ترین علت نارسایی کلیه عبارتند از :
- دیابت
- فشارخون
- ریفلاکس های ادراری
- کلیه پلی کیستیک
برای گیرنده های پیوند دانستن علت نارسایی کلیه بسیار مهم می باشد، چرا که با شناخت علت زمینه ای نارسایی کلیه، از نارسایی کلیه برای عضو جایگزین شده جلوگیری می شود.گیرنده ی پیوند کلیه حتما باید از نظر بیماری های قلبی و عروقی، بیماری گوارشی، پانکراتیت، سنگ کیسه صفرا، بیماری های کبد و عفونت بررسی شود. هم چنین به علت اینکه گیرنده کلیه جدید تا مدتی داروهای سرکوب کننده ایمنی دریافت می کند افراد مبتلاء به ایدز، سرطان، هپاتیت B و یا بیماری فعال عفونی منع پیوند دارند.در افرادی که نارسایی قلبی مقاوم، نارسایی تنفسی مزمن، بیماری پیشرفته ی کبدی و … دارند، عمل پیوند انجام نمی شود. کلیه پیوندی معمولا در سمت راست لگن گیرنده قرار می گیرد.
عوارض پیوند کلیه
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
از عوارض پیوند کلیه می توان به اختلال عملکرد کلیه پیوندی، خونریزی بعد از عمل، ترومبوز های بعد از پیوند، تنگی شریان کلیوی و پس زدگی پیوند اشاره کرد.پس زدن پیوند مهمترین عارضه شخص گیرنده بوده که غالبا به علت ناسازگاری ژنتیک اتفاق می افتد. در واقع در صورتی که ناسازگاری ژنتیکی بین فرد اهدا کننده و فرد گیرنده کلیه وجود داشته باشد، سیستم ایمنی فرد گیرنده، کلیه پیوندی را به عنوان بافت مهاجم شناسایی کرده و پیوند را پس می زند.
علائم پس زدن پیوند کلیه
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
معمولا پس زدن پیوند خود را به صورت یکی از علائم زیر نشان می دهد.
- سفت شدن کلیه پیوندی
- تب
- تورم بدن
- افزایش وزن
- افزایش فشار خون
- کاهش ادرار
- افزایش کراتینین خون
در صورتیکه پس زدن پیوند در روزهای اولیه پس از پیوند اتفاق بیافتد، کلیه پیوندی را خارج می کنند اما در صورتی که پس زدن به صورت مزمن اتفاق بیافتد (Chronic Rejection) نیازی به خارج سازی کلیه پیوندی نبوده مگر اینکه کلیه پیوندی عفونی شود و شخص دچار تب و لرز شود.
مراقبت بعد از پیوند کلیه
انواع عوارض مراقبت و علائم پس زدن پیوند کلیه
قابل ذکر است که حداقل ۶ تا ۸ هفته بعد از عمل جراحی پیوند زدن کلیه اجازه ندهید بیمار جسم سنگینی را بلند کند و یا فعالیت بدنی شدید داشته باشد. مدت ۲ تا ۳ ماه بعد از عمل جراحی، بیمار نباید جسم سنگین تر از ۹ کیلوگرم را بلند کند و حداقل ۴ تا ۶ ماه بعد از جراحی نباید جسم سنگین تر از ۱۸ کیلو را بردارد.شروع روابط جنسی ١ ماه پس از پیوند بلامانع است اما در خانمها تا ١ سال پس از پیوند بارداری ممنوع است. هم چنین به دلیل احتمال انتقال داروهای پیوندی از طریق شیر مادر، شیر دادن به فرزند نیز ممنوع می باشد. از بستن کمربندهای تنگ خودداری کنید.برای کاهش شانس پس زدن پیوند در شخص گیرنده از داروهای سرکوب کننده ایمنی استفاده شده و در نتیجه شانس عفونت و بعضی از انواع بدخیمی ها در آن شخص افزایش می یابد. برای پیشگیری از عفونت، رعایت بهداشت محیط و بهداشت فردی بسیار حائز اهمیت می باشد.هم چنین شستن مکرر دست ها برای پیشگیری از عفونت های احتمالی بسیار حائز اهمیت است. در بانوان پیوندی توصیه به انجام پاپ اسمیر منظم جهت تشخیص به موقع سرطان دهانه رحم می شود.
منبع: وبسایت دکتر شهریار ناطق
مطالب بیشتر:
روش های درمان آریتمی قلبی دارو تهاجمی تغییر شیوه زندگی
درمان سرطان سینه جراحی ،پرتو ، شیمی و هورمون درمانی
تاریخچه کاربرد مزایا مراقبت و عوارض ارتوکین تراپی زانو