هیپوکسی مغزی چیست؟
هیپوکسی مغزی نوعی کمبود اکسیژن است که بر روی مغز اثر می گذارد. این اتفاق زمانی می افتد که حتی در صورت وجود جریان خون در بدن، مغز، اکسیژن کافی را دریافت نمی کند و هنگامی که جریان اکسیژن در بدن به طور کامل قطع شود، آنوکسی مغزی رخ می دهد. هیپوکسی مغزی یک وضعیت اورژانسی است زیرا مغز برای زنده ماندن به طور مداوم نیاز به اکسیژن و مواد مغذی دارد.علل مختلفی بر بروز هیپوکسی مغزی تاثیرگذارند. این علل عبارتند از غرق شدن، خفگی، ایست قلبی و سکته مغزی. علائم خفیف این عارضه عبارتند از:
از دست دادن حافظه
مشکلات حرکتی
در موارد جدی و خطرناک، هیپوکسی می تواند باعث ایجاد تشنج و مرگ مغزی شود.
انواع هیپوکسی مغزی
پزشکان هیپوکسی مغز را به چهار دسته مجزا تقسیم می کنند.این دسته ها از کمترین تا شدید ترین متفاوت هستند:
- هیپوکسی مغزی پراکنده ناشی از کمبود اکسیژن خون است که باعث اختلال خفیف تا متوسط در عملکرد مغز می شود. این نوع هیپوکسی در میان افرادی که نفس خود را به مدت طولانی نگه می دارند یا در ورزش هایی که باید نفس حریف گرفته شود،مانند جو جیتسو شرکت می کنند، رایج است.
- ایسکمی مرکزی مغزی زمانی اتفاق می افتد که محرومیت اکسیژن در یک ناحیه خاص مغز وجود دارد. این هیپوکسی معمولا نتیجه خونریزی، سکته مغزی یا وجود انسداد در یکی از رگ های خونی است.
- ایسکمی سراسری مغز شامل توقف کامل جریان خون در مغز است و به سرعت به آنوکسی مغزی منجر می شود. سكته هاي مغزی شديد، آسيب هايی مانند زخم هاي ناشی از گلوله و خفگي و مي تواند باعث ایجاد ايسكمي سراسری مغز شود.
- انفارکتوس مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون در چندین ناحیه مغز قطه شده است و اغلب موجب آسیب مغزی فراوانی می شود. سکته مغزی شایع ترین علت ایجاد این نوع هیپوکسی است.
چرا مغز به اکسیژن نیاز دارد
مغز فقط ۲ % از وزن بدن را تشکیل می دهد، با این حال حدود ۲۰ % از اکسیژن بدن را مصرف می کند . بدون اکسیژن، مغز حتی ابتدایی ترین کارها را نیز نمی تواند انجام می دهد . مغز به سلول های عصبی گلوکز متکی است که همه چیز از عملکردهای آگاهانه مثل برنامه ریزی و فکر کردن گرفته تا فرآیند های ناخودآگاه مثل ضربان قلب و گوارش را کنترل می کند.سلول های مغز بدون وجود اکسیژن قادر به متابولیزم گلوکز نیستند و بنابراین نمی توانند گلوکز را به انرژی تبدیل کنند.وقتی مغز شما از اکسیژن محروم می شود،علت نهایی مرگ مغزی، نبود انرژی برای تقویت سلول های مغز است.
علائم محرومیت اکسیژن
اغلب موارد محرومیت اکسیژن، دارای یک دلیل فوری و بدیهی هستند. فردی که در معرض خطر کمبود اکسیژن قرار دارد، تحت شرایط زیر قرار دارد، از جمله:
خفگی که باعث مسدود شدن جریان خون به مغز می شودو در نتیجه مانع از ورود اکسیژن به سلول های مغزی می شود.
ایست قلبی یا تنفسی ناشی از تصادف، حملات قلبی، سکته مغزی و وقایع فاجعه انگیز مشابه
خفگی
غرق شدن
مرگ بر اثر برق گرفتگی
تومور های مغزی که مانع جریان خون می شوند
آریتمی های قلبی
استنشاق دود یا مونوکسید کربن .
فشار خون بسیار پائین، زمانی که به خاطر وارد شدن آسیب های دیگر، به بدن شوک وارد می شود
مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر و یا الکل
شکستگی یاتحت فشار بودن نای
جراحات مربوط به تولد در نوزادان
علائم اولیه محرومیت از اکسیژن
تغییراتی در ضربان قلب
کاهش گردش خون در دست ها یا پاها
قسمت هایی از بدن که به رنگ آبی درمی آیند
غش کردن، دیدن نقاط و یا ناتوانی در فکر کردن به طور واضح
کاهش سطح قضاوت یا آگاهی
تشنج
ناتوانی در دنبال کردن مسیرها و یا کامل کردن کارهای پیچیده
محرومیت از اکسیژن همیشه یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که نیازمند توجه سریع است. اگر حدس می زنید که فردی از کمبود اکسیژن رنج می برد ، سریعا با مرکز اورژانس تماس بگیرید . مداخله سریع می تواند نجات دهنده زندگی فرد باشد و ممکن است خطر آسیب جدی و طولانی مدت مغز را کاهش دهد.
علت هیپوکسی مغز
دلایل زیادی وجود دارد که باعث ایجاد هیپوکسی مغز می شود.برخی شرایط پزشکی که باعث کاهش اکسیژن در مغز می شوند عبارتند از:
اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و سایر بیماری هایی که عضلات تنفسی را فلج می کنند
آسیب مغزی
مسمومیت با کربن مونوکسید
ایست قلبی
خفگی
عوارض ناشی از بیهوشی
غرق شدن
مصرف بیش از حد دارو
ارتفاعات بالا
ضربان قلب نامنظم
بیماری های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه یا COPD
عفونت های ریوی از جمله ذات الریه
ایست تنفسی
حمله شدید آسم
استنشاق دود ناشی از آتش سوزی در منزل
اختناق
سکته مغزی
خفگی
آسیب و جراحت به ریه ها یا نای
آسیب و جراحتی که منجر به خونریزی شدید شود.
فشار خون بسیار پایین که فشار خون غیر طبیعی. نیز نامیده می شود.
درمان هیپوکسی مغزی
مهمترین درمان هیپوکسی مغزی، حذف منبع محرومیت اکسیژن است. قربانیان خفگی ممکن است به مانور هایملیخ یا لوله گذاری نیاز داشته باشند. لخته های خونی نیز باید خارج شوند و یا ممکن است بیمار تا زمانی که منبع کمبود اکسیژن کشف شود، به دستگاه تهویه نیاز داشته باشد.درمان خاصی برای هیپوکسی مغزی وجود ندارد. مغز یک عضو اسرارآمیز است و ما هنوز چگونگی بازتاب آسیب مغزی را نمی دانیم و توانایی کامل بازسازی سلول های مغزی را نداریم. هر چند برخی از تحقیقات تجربی، نتایج مثبتی را در این زمینه نشان داده اند. به همین دلیل، پزشکان بر روی کاهش علائم هیپوکسی مغزی تمرکز می کنند. این به معنای استفاده از درمان های گسترده فیزیکی، شغلی و یا گفتار درمانی است تا به مغز یاد داده شود که چگونه باید در مناطق آسیب دیده کار کند. انجام چنین درمان هایی می تواند چالش برانگیز بوده و تخریب عاطفی داشته باشند، اما هرچقدر مغز به چالش کشیده شود، احتمال بیشتری وجود دارد که شاهد پیشرفت هایی در عملکرد مغز باشید. برخی از درمان های دیگر عبارتند از:
تجویز داروهایی برای جلوگیری از بروز هیپوکسی در آینده. این داروها ممکن است شامل داروهای رقیق کننده خون باشند.
آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت هایی که باعث یا ناشی از هیپوکسی می شوند.
جراحی برای برداشتن انسداد یا کشف منبع انسداد
استفاده از ابزارهای کمک کننده مانند صندلی چرخدار برای مواردی که منجر به نقص مهارت های حرکتی ناشی از هیپوکسی می شوند.
روان درمانی برای کمک به بیمار و خانواده در جهت یافتن راه های موثر برای مقابله با اثرات طولانی مدت و کوتاه مدت آسیب های این بیماری
منبع: سلام دکتر
مطالب بیشتر:
درد دندان پس از درمان ریشه نگران کننده است؟
علائم لنفوم هوچکین و نحوه درمان آن
بیماری پیرونی چیست؟