علائم و درمان سرطان روده بزرگ
سرطان کولورکتال یا رکتوم که معمولا به عنوان سرطان روده بزرگ شناخته می شود چهارمین سرطان شایع در ایالات متحده آمریکا به شمار می رود. هر ساله بیش از 145000 مورد جدید ابتلا به این بیماری تشخیص داده می شود. فقط سرطان ریه است که مرگ و میر آن بیشتر از مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ است. بروز سرطان روده بزرگ در دهه های اخیر به طرز چشمگیری کاهش یافته است.
چه عواملی باعث بروز سرطان روده بزرگ می شود؟
در سال 1995، 53 مورد جدید از سرطان کولورکتال برای هر 100000 آمریکایی تشخیص داده شد. در سال 2015، این تعداد به 36 نفر کاهش یافته است. سرطان روده بزرگ و سرطان راست روده یا رکتوم به دلیل اینکه از لحاظ خصوصیات، علائم و روش های درمان مشابه هم هستند در یک گروه قرار می گیرند. دو سوم از سرطان های کولورکتال سرطان های روده بزرگ هستند.سرطان روده بزرگ هنگامی شکل می گیرد که DNA سلول های روده بزرگ یا رکتوم دچار جهش هایی شود که باعث می شود آنها از فرایند کنترل رشد و تقسیم سلولی خارج شوند. در بسیاری از موارداین سلول های جهش یافته می میرند یا مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار می گیرند. اما برخی از سلول های جهش یافته ممکن است از حمله سیستم ایمنی بدن فرار کرده و از کنترل خارج شوند و به این ترتیب در روده بزرگ تومور ایجاد کنند.کولون و رکتوم در کنار هم روده بزرگ را تشکیل می دهند. روده بزرگ که حدودا سی سانتیمتر طول دارد در هضم غذا و جذب آب و مواد مغذی قبل از ارسال ضایعات به رکتوم، یعنی چند سانتیمتر پایانی روده بزرگ، نقش دارد. علت دقیق سرطان کولورکتال مشخص نیست ، اما برخی عوامل خطر مثل رژیم غذایی، استعمال دخانیات و مصرف زیاد الکل به شدت با این بیماری ارتباط دارند. همچنین افرادی که دارای سندرم خاص سرطان ارثی یا سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ هستند نیز بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.به طور کلی عوامل زیر می توانند باعث بروز سرطان روده بزرگ شوند:
پولیپ ها که مثل قارچ در روده بزرگ رشد می کنند و ممکن است سرطانی شوند.
برخی از سلول هایی که در امتداد لایه رکتوم یا روده بزرگ قرار دارند جهش یافته و از کنترل خارج می شوند.
به این ترتیب تومور ایجاد می کنند.
سایر عوامل خطرساز سرطان روده بزرگ عبارتند از:
مصرف دخانیات
سبک زندگی کم تحرک
مصرف بیش از حد الکل
رژیم غذایی کم ارزش و به خصوص مصرف بیش از حد گوشت قرمز و مواد غذایی فرآوری شده
سابقه خانوادگی مثل جهش های ژنتیکی ارثی یا سندرم سرطان ارثی
علائم هشدار دهنده اولیه
علائم سرطان کولورکتال ممکن است در مراحل اولیه بیماری جزئی یاشند یا اصلا علائمی بروز نکند. اگر چه ممکن است برخی از علائم هشدار دهنده زودرس وجود داشته باشند اما معمولا علائم سرطان روده بزرگ تا زمانی که بیماری به مرحله دوم یا بعد از آن نرسد بروز نمی کنند.انجام آزمایش غربالگری منظم برای سرطان رکتوم یا روده بزرگ و به خصوص کولونوسکوپی، به عنوان بخشی از یک برنامه سلامتی برای افراد بالای 50 سال یا افراد زیر 50 سال که در معرض خطر بالای ابتلا به این سرطان هستند یا سابقه خانوادگی این بیماری یا سایر سرطان ها را دارند توصیه می شود. در مورد زمان شروع غربالگری منظم سرطان روده بزرگ باید با پزشکتان مشورت کنید.برای تشخیص سرطان روده بزرگ از چندین آزمایش مختلف استفاده می شود. این آزمایشات شامل کولونوسکوپی یا سایر روشهای آندوسکوپی، آزمایش مدفوع و یا سایر تست های آزمایشگاهی، MRI، سی تی اسکن یا PET / CT اسکن می باشد. در بسیاری از موارد ممکن است بیوپسی نیز مورد نیاز باشد. از این آزمایشات تصویربرداری و آزمایشگاهی برای ردیابی اندازه تومورها و نظارت بر پاسخ به درمان نیز استفاده می شود.بیشتر سرطان های روده بزرگ از پولیپ ها ایجاد می شوند، بنابراین غربالگری برای پیدا کردن و از بین بردن پولیپ هنگام تشکیل آن به جلوگیری از رشد پولیپ های سرطانی کمک می کند. اگر سرطان کولورکتال در مراحل اولیه علائم ایجاد کند این علائم هشدار دهنده زودرس شامل کاهش وزن ناگهانی و یا باریک شدن مدفوع می باشد.سایر علائم هشدار دهنده اولیه سرطان روده بزرگ عبارتند از:
خونریزی روشن یا تیره از روده
مدفوع باریک
تانسموس یا احساس عدم توانایی در تخلیه روده به طور کامل
کم خونی ناشی از کمبود آهن
درد مداوم شکم
کاهش وزن غیر قابل توضیح
اگرچه ممکن است این علائم ناشی از بیماری های دیگر کم اهمیت تر مانند بواسیر ، زخم ها و بیماری کرون باشد اما در صورت بروز ای علائم حتما باید به پزشک مراجعه کنید. وجود خون در مدفوع حتی اگر فقط به گهگاهی اتفاق بیفتد هرگز نباید نادیده گرفته شود.
علائم سرطان روده بزرگ موضعی
علائم موضعی مواردی هستند که فقط بر روده بزرگ و یا راست روده اثر می گذارند و به اندام های دوردست بدن سرایت نمی کنند.علائم شایع سرطان منطقه ای یا موضعی شامل موارد زیر است:
یبوست
اسهال
اسهال و یبوست متناوب یا سایر تغییرات مربوط به اجابت مزاج
خونریزی رکتال یا وجود خون در مدفوع
نفخ شکم، گرفتگی یا ناراحتی شکم
احساس اینکه روده کاملا تخلیه نمی شود
مدفوع باریک تر از حد معمول
اگر مدت هاست که دچار این علائم احتمالی سرطان روده بزرگ هستید حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
انواع سرطان روده بزرگ
آدنوکارسینومای روده بزرگ و راست روده 95 درصد از کل موارد سرطان روده بزرگ را تشکیل می دهند. آدنوکارسینوما رکتوم و روده بزرگ در دستگاه گوارش و در سلول های پوشش داخلی روده بزرگ ایجاد می شود. این بیماری به طور معمول با رشد بافتی به نام پولیپ شروع می شود. نوع خاصی از پولیپ به نام آدنوم ممکن است به سرطان مبتلا شود.پولیپ ها اغلب در طول روند معمول کولونوسکوپی و قبل از اینکه سرطانی شوند برداشته می شوند. انواع دیگر سرطان کولورکتال شامل لنفوم های اولیه کولورکتال، تومورهای استرومی دستگاه گوارش، تومورهای کارسینوئید و ملانوم ها می باشد.به طور کلی انواع سرطان روده بزرگ شامل موارد زیر است:
آدنوکارسینوم کولورکتال
“آدنو” پیشوندی به معنی غدد است. “کارسینوما” نیز نوعی سرطان است که در سلول های اپیتلیال یا همان سلول های پوششی که سطوح داخل و خارج بدن را پوشش می دهند رشد می کند. آدنوکارسینوم روده بزرگ یا راست روده در روده بزرگ ایجاد می شود. سلول های سرطانی این بیماری اغلب در پوشش داخلی شروع به رشد می کنند و سپس در لایه های دیگر نیز پخش می شوند. دو نوع آدنوکارسینوما که شیوع کمتری دارند عبارتند از:
آدنوکارسینومای مخاطی
تقریبا 60 درصد این نوع سرطان از مخاط تشکیل می شود. مخاط باعث می شود سلول های سرطانی سریع تر گسترش یافته و از آدنوکارسینومای معمولی تهاجمی تر شوند. آدنوکارسینومای مخاطی 10 تا 15 درصد کل آدنوکارسینومای راست روده و روده بزرگ را تشکیل می دهد.
آدنوکارسینومای سلول حلقه ای
این نوع سرطان کمتر از 1 درصد از آدنوکارسینوماها را تشکیل می دهد. آدنوکارسینومای سلول حلقه ای به طور معمول تهاجمی است و ممکن است درمان آن دشوارتر باشد.
تومورهای کارسینوئید دستگاه گوارش
تومورهای کارسینوئیدی در سلول های عصبی و سلول های غده ای تنظیم کننده تولید هورمون ها ایجاد می شوند. این تومورها در بین گروهی از سرطان ها به نام تومورهای عصبی و غدد درون ریز (NET) قرار دارند. سلول های تومورهای کارسینوئید رشد آهسته ای دارند و ممکن است در ریه ها و یا دستگاه گوارش ایجاد شوند. این نوع سرطان 1 درصد از کل سرطان های روده بزرگ و نیمی از سرطان های موجود در روده کوچک را تشکیل می دهد.انواع دیگر سرطان های روده بزرگ نادر که کمتر از 5 درصد از کل موارد سرطان روده بزرگ را شامل می شوند عبارتند از:
لنفوم های کولورکتال اولیه
این عارضه نوعی لنفوم غیر هوچکین است که در سیستم لنفاوی و به ویژه در سلول هایی به نام لنفوسیت ها ایجاد می شود. لنفوسیت ها نوعی گلبول سفید هستند که به بدن در مبارزه با عفونت ها کمک می کنند. لنفوم ممکن است در بسیاری از نقاط بدن از جمله غدد لنفاوی، مغز استخوان، طحال، تیموس و دستگاه گوارش ایجاد شود. لنفوم های کولورکتال اولیه فقط 0.5٪ از کل سرطان های روده بزرگ و حدود 5٪ از کل لنفوم ها را تشکیل می دهد. این نوع سرطان کولورکتال معمولا در سنین بالا رخ می دهد و در مردان بیشتر از خانم ها شایع است.
تومورهای استرومی دستگاه گوارش
GIST ها نوع نادری از سرطان کولورکتال هستند که در یک سلول خاص در پوشش دستگاه گوارش (GI) به نام سلول های بینابینی تشکیل می شوند. بیش از 50 درصد از GIST ها در معده ایجاد می شوند و بعد از روده کوچک، روده بزرگ سومین محل شایع تشکیل این نوع سرطان است. GIST ها به عنوان سارکوم یا سرطان هایی که در بافت های همبند شروع می شوند طبقه بندی می شوند و بافت هایی مثل چربی، ماهیچه، رگ های خونی، بافت های عمیق پوست، اعصاب، استخوان ها و غضروف را درگیر می کنند.
لیومیوسارکوم
شکل دیگری از سارکوم، لیومیوسارکوم است که در اصل به معنی “سرطان عضله صاف” می باشد. روده بزرگ و روده بزرگ دارای سه لایه از نوع عضلانی هستند که تحت تأثیر لیومیوزارکوم قرار دارند و هر سه در جهت هدایت ضایعات از طریق دستگاه گوارش با هم کار می کنند. این نوع نادر سرطان روده بزرگ حدود 1/0 درصد از کل موارد کولورکتال را تشکیل می دهد.
درمان سرطان کولورکتال
درمان های متداول سرطان روده بزرگ شامل موارد زیر است:
عمل جراحی درمان سرطان روده بزرگ
جراحی رایج ترین روش درمانی سرطان روده بزرگ است. عمل جراحی سرطان کولورکتال شامل برداشتن تومورها، برداشتن قسمت آسیب دیده روده بزرگ و از بین بردن غدد لنفاوی مجاور آن است. در موارد نادر ممکن است نیاز باشد که کل روده بزرگ از بدن بیمار خارج شود. علاوه بر این، بیمار ممکن است قبل و بعد از عمل جراحی تحت شیمی درمانی و یا پرتودرمانی سرطان روده بزرگ هم قرار بگیرد.
ایومونوتراپی
در این روش داروهایی که به عنوان مهارکننده سلول های نگهبان شناخته می شوند برای معالجه سرطان پیشرفته روده بزرگ که دارای خصوصیات ژنومی خاص هستند مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها با مسدود کردن گیرنده های سلول های ایمنی عمل می کنند. ایمونوتراپی برای همه بیماران توصیه نمی شود و واکنش به درمان در افراد مختلف متفاوت است. از این روش معمولا در ترکیب با سایر روش های درمانی مانند جراحی یا شیمی درمانی نیز استفاده شود.
شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی به منظور از بین بردن سلول های سرطانی یا توقف در رشد و تکثیر استفاده می شوند. شیمی درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ مرحله یک و دو لازم نیست اما معمولا برای بیماران مبتلا به مرحله سه و چهار سرطان روده بزرگ تجویز می شود. شیمی درمانی برای سرطان کولورکتال ممکن است به صورت داخل وریدی یا به صورت قرص های خوراکی انجام شود. بعد از جراحی برداشتن تومور نیز از شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده استفاده می شود.
پرتو درمانی و درمان سرطان روده بزرگ
پرتودرمانی به دلایل مختلفی می تواند گزینه ای برای درمان سرطان روده بزرگ باشد.این دلایل عبارتند از:
پرتودرمانی قبل از عمل برای کوچکتر کردن تومورها به منظور برداشتن آسان تر آنها
پرتودرمانی بعد از عمل برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده
به عنوان یک گزینه درمانی برای بیمارانی که قادر به انجام عمل جراحی نیستند.
به عنوان یک روش کاهشی برای کوچک کردن تومورهایی که ممکن است باعث انسداد روده یا روده شوند
به عنوان یک درمان ترکیبی در کنار شیمی درمانی
درمان هدفمند
آنتی بادی مونوکلونال نوعی روش درمانی هدفمند است که برای معالجه سرطان روده بزرگ استفاده می شود. آنتی بادی های مونوکلونال پروتئین های مهندسی زیستی هستند که می توانند به پاسخ ایمنی طبیعی بدن در تشخیص ، حمله و از بین بردن سلول های سرطانی روده کمک کنند. آنتی بادی های مونوکلونال ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر روش های درمانی مانند شیمی درمانی استفاده شوند.
منبع: دکتر سلام
مطالب بیشتر:
علت بروز انحراف ستون فقرات
بیماری پوستی دانش آموزان
شایع ترین بیماری های دهان و دندان