سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری چگونه است؟
سنجش تراکم استخوان یا به اختصار BMD روش متداول برای سنجش مقدار تراکم استخوانهای بدن است. در این روش که مقدار وزن مواد معدنی استخوان رادر هر سانتیمتر مربع اندازه میگیرند یک معیار نسبی از مواد معدنی استخوان را بدست میدهد ولی چگالی واقعی استخوان سنجیده نمیشود. کاربرد بالینی آن برای اندازهگیری غیر مستقیم از مقدار پوکی استخوان بیمار میباشد.
با انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان درجه پوکی استخوان و تعیین ریسک شکستگی استخوان مورد اندازهگیری قرار میگیرد. با این روش استخوانی که مواد معدنی خود را از دست داده و ضعیف شده و احتمال شکستگی بالایی دارد مشخص می شود و قبل از شکستگی و احساس ضعف در استخوان این کاهش شناسایی میشود.
هر چند که پوکی استخوان، با روند طبیعی پیری استخوان ایجاد و پیشرفت میکند اما تعیین میزان محتویات معدنی استخوان برای پیشگیری و احتمالا درمان درصد شکستگی ضروری است.
بهترین سن برای انجام تست تراکم استخوان :
پوکی استخوان بیماری است که میتواند سبب شکستگی استخوان شود اما در واقع ممکن است مدتهای طولانی دچار پوکی استخوان شده باشید و این موضوع را ندانید. به همین دلیل به آن «بیماری خاموش» میگویند.
هر زنی که به 65 سالگی رسیده است باید تست تراکم استخوان را انجام دهد، اما اگر شما احتمال بالینی کاهش تراکم استخوان را دارید (مثلا پایین بودن وزن بدن، سیگار کشیدن، سابقهی خانوادگی و یا سابقهی شکستگی استخوان) باید پیش از رسیدن به سن یائسگی این سنجش را انجام دهید.
خیلی از خانمها در حالی وارد یائسگی میشوند که تراکم استخوانیشان کم است و برخی از خانمها نیز هستند که به ازای هر شش سال از عمر خود، 5 درصد از تراکم استخوانشان را از دست میدهند. مردها نیز باید در سن 70 سالگی سنجش تراکم استخوان را انجام دهند، مگر اینکه ریسک فاکتورهایی وجود داشته باشد که در اینصورت 50 سالگی را برای سنجش تراکم استخوان توصیه میکنیم.
چه عواملی در تراکم استخوان موثر است؟
ژنتیک و میزان فعالیت بدنی مهم ترین عامل تعیین تراکم استخوان است.
بعد از این دو عامل میزان مصرف کلسیم و ویتامین دی نیز در متراکم کردن استخوان موثر است.
کسانی که ورزش را در سنین کودکی شروع کنند و تغذیه پر از لبنیات داشته باشند، ذخیره بیشتری از استخوان متراکم را در ابتدای جوانی خواهند داشت.
پس از این که استخوان ها در سن جوانی متراکم شدند، شروع به پوک شدن می کنند. اینجا هم در کاهش سیر نزولی تراکم استخوان، ورزش، مصرف کلسیم و ویتامین D موثر است.
به این ترتیب کسانی که ورزش منظم و مداوم می کنند، هم استخوان های متراکم تری خواهند داشت و هم سیر پوک شدن استخوان در بدن آنها کند خواهد بود.
درمان پوکی استخوان زمانی انجام می شود که آزمایش سنجش تراکم استخوان نشان دهنده پوکی استخوان باشد.
سنجش تراکم استخوان در چه قسمتهایی قابل انجام است؟
سنجش تراکم استخوان، در قسمتهای مختلف بدن قابل انجام است. ظرف مدت چهار دقیقه میتوان سنجش استخوان لگن و گردن فمور (گردن استخوان ران) را انجام داد.
در حال حاضر اندازه تراکم استخوان در مچ دست و تمام قسمتهای بدن نیز انجام میشود. ولی محلهایی که به عنوان استاندارد تشخیص پوکی استخوان پذیرفته شده، ستون فقرات کمری و استخوان ران است که به عنوان استاندارد سنجش تراکم استخوان شناخته شده است و با اندازهگیری تراکم استخوان این دو قسمت، میتوان برآیندی از کل بدن را به دست آورد.
در بیماران روماتیسمی یا افرادی که به علل مختلف دچار شکستگیهای مکرر مچ دست میشوند، سنجش تراکم استخوان مچ دست کمک کننده است.
سنجش تراکم استخوان تمام بدن اطلاعات بیشتری را برای تشخیص پوکی استخوان نشان نمیدهد و چندان ضروری نیست،اغلب این نوع اندازهگیری، در مطالعات تحقیقاتی، مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین در مواردی نظیر بررسی چربی بدن نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
نحوه انجام سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری
روش انجام سنجش تراکم استخوان بدون درد است و احتیاج به تزریق، رژیم خاص یا روشهای مراقبتی ویژه ندارد.
دو نوع دستگاه اسکن برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد:
- اسکنرهای مرکزی
- اسکن های محیطی
در دستگاه های اسکنر مرکزی تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی شده و در دستگاه های اسکنر محیطی تراکم استخوان های محیطی تر مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان بررسی میشود.
اسکنرهای مرکزی:
نحوه انجام سنجش تراکم استخوان بدین صورت می باشد که ابتدا بیمار بر روی تخت دستگاه به پشت دراز می کشد که باید در حین انجام تصویربرداری بی حرکت نیز باشد. سپس دتکتور دستگاه یا گیرنده دستگاه بر روی ناحیه مورد نظر بدن که قصد اندازه گیری تراکم استخوانی را دارد قرار گرفته و پرتو اشعه ایکس به سمت استخوان مورد نظر تابانده می شود اسکن یا سنجش تراکم استخوان ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد.
اسکن های محیطی:
تراکم استخوان را در مچ دست یا پاشنه پا اندازه گیری می کند. pDXA ساختاری است جعبه مانند و قابل حمل با فضایی که برای قرار دادن پا یا ساعد برای تصویر برداری در نظر گرفته شده است. دستگاه های محیطی تراکم استخوانی را در مچ دست، انگشتان و یا پاشنه پا اندازه گیری می کنند و اغلب در داروخانه ها در دسترس اند و یا در آمبولانس ها وجود دارند.
مطالب مرتبط:
اطلاعات لازم درباره جراحی اسلیو معده
هدف از گرفتن نوار مغز و انجام EEG چیست؟
اتوپلاستی یا جراحی زیبایی گوش به چه صورت است؟
کایروپراکتیک ؛ درمان میگرن با دست
پروتز چشم چیست؟ عمل پروتز چشم چگونه انجام می شود؟