بیماری روانی چیست؟
طی قرون گذشته با افرادی که به بیماری یا اختلال اعصاب و روان مبتلا بودند به خوبی رفتار نمی‌شد، در حقیقت رفتاری بسیار خشن و وحشیانه با آنها داشتند؛ در گذشته مردم تصور می‌کردند که علت این اختلالات روانی حلول شیطان یا نیروهای ماورایی در فرد بیمار است و برای اینکه شیطان بدن فرد را ترک کند بیمار را در بدترین شرایط جسمی و روانی قرار می‌دادند، شرایطی مانند با آب داغ غسل دادن آنها، شلاق زدن، گرسنگی دادن و هر شکنجه دیگری.اما در دوران رنساس دیدگاه برخی اطباء درباره بیماری روانی تغییر کرد، حتی بعضی نسبت به بی مسئولیتی جادوگران دربرابر اعمالی که در مواجه با بیماران انجام می‌دهند شدیدا انتقاد کردند.اما در قرن هجدهم به دلیل روشنگری‌ها و دستاوردهای علمی، تفکرات قدیمی جای خود را به تئوری‌های جدید درباره بیماری روانی دادند. به این ترتیب دیگر بیمار روانی را ناشی از حلول شیاطین و ارواح نمی‌دانستند حتی در همین دوران بود که اولین بار اصلاح بیماری اعصاب به انگلیسی Neurotic یا Neurosis استفاده شد.به‌تدریج فعالیت پزشکان در این زمینه باعث اتفاق مهمی شد یکی از تأثیرگذارترین اشخاص در این دوره فیلیپ پینل بود. او زنجیر را از پای بیماران روانی باز کرد همچنین طبقه‌بندی از بیماری روانی را ارائه کرد، او وراثت و تأثیرات محیطی را از دلایل اصلی ابتلا به بیماری روانی بیان کرد، حتی توانست با ارائه متد درمان اخلاقی علائم برخی بیماران را کاهش دهد. بسیاری فیلیپ پینل را پدر علم روانپزشکی می‌دانند.
تعریف بیماری روانی
بیماری روانی به طیف گسترده‌ای از ناراحتی‌های روانی گفته می‌شود که بر روی توانایی فکر کردن، احساس و رفتار تأثیر می‌گذارد و فرد مبتلا نمی‌تواند امور روزمره‌اش را به خوبی انجام دهد. بیماری یا اختلالات روانی معمولاً در نوجوانی و یا اوایل جوانی شروع می‌شوند یا علائم را نشان می‌دهد.برخی از مبتلایان فقط یک دوره واحد از بیماری روانی را تجربه می‌کنند، اما برای بسیاری نیز نشانه‌های بیماری حالتی دوره‌ای دارند. در بسیاری از موارد نشانه‌های اختلالات یا بیماری روانی را می‌شود با ترکیبی از دارو و روان‌درمانی کنترل کرد. بهترین راه برای تشخیص و درمان اختلالات روانی مراجع به یک کلینیک روانپزشکی در تهران است.
نشانه‌های بیماری روانی
هر بیماری روانی نشانگان ویژه خود را دارد اما با این‌وجود علائم زیر میتواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل جدی باشد.
- رفتار نامناسب
- کناره گیری از دیگران
- پرخاشگری
- هذیان یا باورهای غلط
- ناتوانی در تمرکز
- غمگینی و دلتنگی
- فقدان علاقه یا از چیزی لذت نبردن
- رفتار بزرگ‌منشانه
- تحریک پذیری
- نگرانی و بی‌قراری
- تغییر سریع در وزن
- تفکرات هراس‌انگیز
- ترس بیش از حد و یا نگرانی یا احساس شدید گناه
- تغییرات زیاد در عادت‌های غذا خوردن
- جدایی از واقعیت (تصورات)، توهم داشتن
- خستگی مفرط، کم انرژی بودن و یا مشکل در خوابیدن
- ناتوانی در مقابله با مشکلات روزانه یا استرس
- خشم بیش‌ازحد، خصومت یا خشونت
- افکار خودکشی
- مصرف الکل یا مواد دیگر مواد اعتیادآور
- هر مشکل روحی-ذهنی بیماری روانی نیست!
باید به این نکته توجه داشت که هر کس در دوره هایی از زندگی خود ممکن است درگیر احساسات غیرقابل‌کنترلی مثل افسردگی، اضطراب و تنش‌های روانی را تجربه کند و گرچه احساسات پریشان کننده هستند ولی به این معنا نیست که آن فرد به یک بیماری روانی مزمن مبتلا شده است.متأسفانه برخی بیماری روانی را با ناتوانی هوشی برابر می‌دانند که به‌هیچ‌وجه چنین چیزی درست نیست. ممکن است شخصی همزمان به بیماری روانی و ناتوانی هوشی مبتلا باشد ولی این دو هیچ ارتباطی باهم ندارند.
علت بیماری‌های روانی
دلیل اصلی و دقیق بیماری‌های روانی مشخص نیست، به احتمال زیاد چند عامل متفاوت موجب بروز بیماری روانی که در ادامه برخی را بررسی می‌کنیم:
بیولوژی
شیمی مغز نقش مهمی در این زمینه دارند، تغییراتی که در انتقال‌های عصبی و پیام‌رسان‌های درون مغز ایجاد می‌شود نقش مهمی در ابتلای افراد به بیماری روانی دارند.
بهداشت و مراقبت‌های قبل از تولد
اگر مادر با بی‌توجهی در دوران بارداری از مشروبات الکی و هر ماده اعتیادآور دیگری مصرف کند با خود را در معرض مواد شیمیایی و سموم قرار دهد این سموم روی حتما روی جنین تاثیر منفی گذاشته و خطر ابتلا به بیماری‌های روحی روانی را در او افزایش می‌دهد.وجود هرکدام از دلایل بالا ریسک احتمال ابتلا به بیماری روانی را به اندازه چشمگیری افزایش می‌دهد، اگر یکی از نشانه‌های بیماری روانی را در خود یا عزیزانتان می‌بینید هرچه سریع‌تر به یک کلینیک روانپزشکی مراجعه کنید.
تجربه و اتفاقات زندگی
اتفاقات پر استرسی که هر شخصی در طول زندگی تجربه می‌کند میتواند به مرور باعث رشد و پیشرفت یک بیماری روانی شود. اتفاقات ناگوار و تنش‌های روانی میتواند فردی را دچار اختلال استرس پس از آسیب روانی کند و یا تغییر زیاد در مراقبت‌کنندگان نوزاد به‌ویژه در طول مدت شش ماهگی تا سه سالگی میتواند منجر به اختلال دلبستگی واکنشی شود.
ژنتیک
ژنتیک و وراثت نقش مهمی در ابتلا به بیماری روانی دارد، شخصی سابقه خانوادگی بیماری اسکیزوفرنی دارد بیشتر سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری روانی است.
بیماری‌های روانی چه عوارض و مشکلاتی دارد؟
بیماری روانی مشکلات و آسیب فراوانی به فرد و اعضای خانواده وارد می‌کند و تقریبا در تمام مسائل زندگی تاثیر منفی دارد که فهرست‌وار به برخی از مشکلات اشاره می‌کنیم:
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش
- اختلال در عملکرد جنسی
- اختلافات خانوادگی
- مشکلات رفتاری
- عملکرد نادرست در مدرسه یا محل کار
- غیبت در محل کار یا مدرسه
- مشکلات قانونی و حقوقی
- مصرف مواد اعتیادآور و اعتیاد
- مشکلات سلامتی جسمی
- بی‌‌خانمانی
- فقر
- افزایش خطر خودکشی
همانطور قبلا نیز اشاره کردیم بیماری روانی هم میتواند یکی از دلایل ابتلا به اعتیاد باشد و هم میتواند یکی از عوارض بیماری روانی باشد. کلینیک ترک اعتیاد آکسون از معدود مراکز چند تخصصی است که برای درمان همزمان اعتیاد و بیماری روانی خدمات تخصصی ارائه می‌دهد.
اسامی و طبقه بندی بیماری روانی
- عقب ماندگی ذهنی
- اختلالات یادگیری اختلال خواندن، اختلال در ریاضیات، اختلال در بیان کتبی
- اختلالات نافذ مربوط به رشد اختلال اوتیستیک، اختلال آسپرگر
- اختلالات کمبود توجه
- اختلالات تغذیه‌ای و خوردن شیرخوارگی واوان کودکی و هرزه خواری، اختلال نشخوار
- اختلالات تیک تیک توره، تیک حرکتی یا صوتی مزمن، تیک گذرا
- اختلالات ارتباطی اختلال زبان بیانی، اختلال زبان دریافتی بیان مختلط، لکنت زبان
- اختلالات دفعی بی‌اختیاری ادراری، بی‌اختیاری مدفوع
- سایر اختلالات دوران شیرخوارگی، کودکی و نوجوانی اختلال اضطراب جدایی، گنگی انتخابی، اختلال دلبستگی واکنشی، اختلال حرکتی کلیشه‌ای
- اختلالات نسیانی، دلیریوم و دمانس
- اختلالات مربوط به مصرف مواد
- اسکیزوفرنی و سایر اختلالات سایکوتیک
- اختلالات خلقی افسردگی اساسی، اختلالات دو قطبی
- اختلالات اضطرابی اختلال هراس، جمع هراسی، اختلال وسواسی، جبری، اختلال استرس پس از سانحه
- اختلالات شبه جسمی اختلال جسمانی کردن، اختلال تبدیلی، خود بیمار انگاری، اختلال بدریختی بدن
- اختلالات ساختگی
- اختلالات تجزیه‌ای فراموشی تجزیه ای، گریز تجزیه‌ای، اختلال شخصیت چند گانه و اختلال مسخ شخصیت
- اختلالات هویت جنسی و جنسیتی
- اختلالات خواب
- اختلالات کنترل تکانه اختلال انفجار دوره‌ای، جنون دزدی، جنون آتش افروزی، قمار بازی بیمار گونه و وسواس کندن مو
- اختلال انطباقی
- اختلالات شخصیتی پارانوئید، اسکیزوئید، اسکیزوتایپی، ضداجتماعی، مرزی، نمایشی، خودشیفته، دوری گزین، وابسته و اختلال شخصیت وسواسی و جبری
بیمار برای درمان هرکدام از اختلالات باید زیر نظر یک روانپزشک و روانشناس باشد، درمان برخی از بیماری‌ها نیز نیاز به بستری در مرکز اعصاب و روان دارد. کلینیک شبانه روزی روانپزشکی آکسون مجهزترین و بهترین کلینیک اعصاب و روان در سراسر ایران است که خدمات ویژه‌ای به بستری شده‌گان ارائه می‌دهد.
تشخیص اختلالات روانی
برای تشخیص وجود بیماری در فرد، روانشناس اول شرح‌حال بیمار را بپرسد و از فرد درباره علائمی و احوالاتی که تجربه می‌کند و مشکلاتی دارد سوال می‌کند. احتمال دارد روانشناس از خانواده فرد مبتلا نیز درخواست کند تا در بعضی جلسات حضور داشته باشند تا هر اگر نشانه‌ای در شخص میبینند شرح دهند.احتمال دارد قبل از تأیید تشخیص نیاز باشد فرد آزمایشانی بدهد، از آنجایی بروز برخی بیمارهای روانی مثل افسردگی میتواند به دلیل اختلال در کار تیروئید باشد نیاز است که چنین آزمایشانی از افراد گرفته شود.ممکن از فرد خواسته شود تا پرسشنامه‌های را پر کنند یا یک تست روانشناسی انجام شود. این آزمون و پرسشنامه‌های میتواند به تشخیص صحیح بیماری و اختلال و شدت آن کمک کند.
منبع: اکسون کلینیک
مطالب بیشتر:
5 ترفند برای مقابله با خشم
میزان اختلاف سنی والدین و فرزندان
با چه افرادی نباید دوستی کرد